Ik kan genialiteit wel benoemen in heel veel woorden, maar er is ook een andere manier om genialiteit uit te leggen. In mijn geval ben ik gewoon naar de Jodenbreestraat in Amsterdam gegaan en heb daar het woonhuis en atelier van Rembrandt bezocht. De vloeren en muren zijn inmiddels allemaal van beton en dat is niet echt geniaal te noemen. Welke zot heeft dit bedacht? Maar maakt niet uit het gaat om het idee dat je op een plek bent geweest waar zoveel creativiteit en genialiteit is geweest. Ook al zijn de muren en vloeren inmiddels van beton, ik kon de genialiteit van Rembrandt daar nog steeds voelen.

Allen die bij mij op cursus zijn geweest weten hoezeer ik de schilderkunst van Rembrandt bewonder. Mijn gehele licht theorie en portretlessen zijn gebaseerd op zijn inzichten en schilderwerk. Omdat die man geniaal was. Rembrandt heeft honderden jaren dingen gedaan die nog nooit eerder waren gedaan. Hij kwam met een totaal ander lichtgebruik. Je weet wel, zichtbaar oor in het donker. En ga zo maar verder. En als Rembrandt een keer een „fout” schilderij maakte dan was dat om fout licht te bestuderen. Dat is het grappige aan een van de schilderijen die nog steeds in de Jodenbreetsraat hangt.

Er hangt een man met een tulband. Ik leg direct uit aan een goed bevriende cursiste met wie ik samen het Rembrandthuis bezocht dat dit te verklaren is. Ik leg uit dat het foute licht vol op het zichtbare oor komt omdat hij aan het studeren was op hoe licht mooi kan strijken over een tulband van witte stof, met kleine glimmertjes erop. De tekst eronder had ik echt nog niet gelezen! Die las ik pas nadat ik de uitleg aan de cursiste had gegeven. En ja hoor, weer klopte het schilderij van Rembrandt. Zelfs als het fout is dan zit er een bedoeling achter. Ditmaal een studie hoe laat je licht mooi over een zijdezachte stof heen strijken. Dat je werkelijk kunt zien op een schilderij, vele eeuwen later, hoe zacht die stof wel geweest moet zijn. Dat is geniaal. Even los van al zijn andere werk. Zelfs een „doodgewoon” oefenschilderij laat zien hoe geniaal Rembrandt was. Wat was ik blij om in ieder geval Rembrandt te snappen. Ik snapte gewoon wat zijn bedoeling was geweest. Dit terwijl ik het schilderij niet kende. Het was nieuw voor mij. Ha, ik snap een geniaal man, dat is ook al wat. Ook al ben ik het zelf niet. Mijn dag kon niet meer stuk.

En dat is nu ongeveer genialiteit. Zelfs als het fout is dat het dan nog steeds bijzonder mooi is. Plus dat je dingen doet die nog nooit eerder gedaan zijn. Iets unieks, iets anders, dingen waar nog nooit een mens aan gedacht heeft. Dus bijvoorbeeld maar de helft van een mens schilderen. In de voorgaande eeuwen schilderde men alles en lieten schilders sowieso alles zien wat er te zien was. Rembrandt niet. De helft was vaak al meer dan genoeg. De genialiteit zit hem dus in het feit dat het met de helft ook kan en Rembrandt vaak veel mooiere sfeertjes kon scheppen door actief met licht en schaduw te werken. Met de helft minder verhief hij zich dus tot geniaal. En hij geloofde erin. Want ook in die tijd was er toch al veel kritiek op zijn schilderkunsten. te donker, teveel schaduw. Hij liet zich niet afleiden door de kritieken,maar bleef geloven in wat hij aan het doen was. Ook een typisch puntje voor geniale mensen.

Bruce Springsteen, Seal en ik zelf zijn niet geniaal. We doen wat we doen goed en met volledige passie en overgave. En dat kan leiden tot hele mooie dingen. Maar geniaal is het niet. Wat wij doen is niets nieuws of onderscheidend. Het is al eerder gedaan. Alleen doen wij het iets anders of op onze manier. Dat is slechts enkelen gegeven. Dat ik zelf niet geniaal ben? Ik schaam me er niet voor. Ik herken genialiteit, dat is al heel wat. En wie weet komt er nog eens een uitvinding de komende 40 jaar zodat ik een klein tijdreisje kan maken naar de Jodenbreestraat anno 1658. Ik zou dan heel graag even een kwartiertje met Rembrandt willen praten. Ik heb een paar vragen voor hem. Welke, nee dat ga ik niet zeggen, maar voor mij zijn ze belangrijk. Waarom 1658? Omdat hij toen failliet ging. En dat is het beste moment om antwoorden te krijgen. Net voordat hij dit mooie huis en atelier moest verlaten.

Het atelier van Rembrandt

En 352 jaar later sta ik op de plek waar vele prachtige schilderijen zijn geschilderd. Een heel klein beetje voel ik toch wat kriebels. Ik dweep niet met Rembrandt, maar enig historisch besef maakt zich wel meester van mij. Op de plek staan waar het allemaal gebeurde.

En het is aan mij, een roepende in de woestijn van slecht licht fotografie, om vele mensen erop te attenderen wat mooi licht is. Zo ontzettend veel fotografen begrijpen helemaal niets meer van licht. 90% van de professionele fotografen zijn koekenbakkers. Ze doen maar wat en hebben geen enkel besef wat ze aan het doen zijn. Dus dan doe je maar wat en als ze dan wat doen doen ze het nagenoeg altijd fout.

Dus beste slechte fotografen een oproep van mij aan jullie. Ga eens kijken in het Rembrandthuis en wie weet wordt je geïnspireerd tot het maken van mooiere foto’s dan je ooit gedaan hebt. Het kan geen kwaad, het kost maar een tientje om binnen te komen. Geniaal hoef je niet te zijn of te worden, maar er iets van leren kan geen kwaad. Het is nooit te laat.

Twee ramen waarvan de helft dicht kon middels luiken om wat minder licht binnen te laten komen en een wit doek om binnenvallend licht te verlengen waren genoeg voor Rembrandt. Geniaal die Rembrandt. Mag ik nu met de tijdmachine even naar hem toe om hem even te spreken?