Het was een tijd waarin alles nog duidelijk was. De kerk bepaalde wat je kon zien en hoe je het mocht zien. In feite was dit de eerste vorm van sociale controle. In de tijd van de Romeinen gebeurde met de slogan: " geef ze brood en spelen" en het volk werd rustig en onder controle gehouden. Wanneer raakte de kerk echter haar controle kwijt over haar volgelingen zou een logische vervolg vraag kunnen zijn. De kerk heeft haar controle over de gelovigen verloren toen de sociale media opmars maakten. Ik heb het nu nog niet over Facebook en andere randzaken, maar wel over kranten, nieuws en later televisie en mobieltjes. De media hebben vele zaken doen veranderen.

Voordat ik voorbeelden ga benoemen eerst een stukje geschiedenis over hoe het zover heeft kunnen komen. Uiteraard duik ik weer in de rijke historie van de kunstgeschiedenis. Ook al waren schilderijen duur en alleen betaalbaar voor de aller rijksten, het was het begin van media. Het boek bestond nog lang niet.

Het was in het jaar 1420 dat Brunelleschi voor het eerst een schilderij met perspectief schilderde. Was dit een uitvinding? Nee, want perspectief bestond toen ook al in het jaar 1420. Alleen was er tot op dat moment niemand die het kon of wilde toepassen in een schilderij. Brunelleschi was de eerste die het wel probeerde. Niet omdat het kon, maar wel omdat het een betere kijk op de wereld gaf (vandaar de uitspraak: in het juiste perspectief zien?) . Perspectief kan ook verwoord worden als diepte, grootte en afstand tot aan een onderwerp. Het was nog nooit natuurgetrouw weergegeven en in 1420 opeens voor de eerste keer wel. Een openbaring? Nee, Brunelleschi volgde gewoon de natuurwetten.

De volgende stap was dat er in de Europese schilder cultuur druk gebruik werd gemaakt van schaduwen. De eerste die hier mee begon was Carvaggio en Rembrandt volgde heel snel daarna. De schilderijen kennen we.

Het Joodse bruidje van Rembrandt

Carvaggio en Rembrandt zijn de grondleggers van het gebruik van schaduwen en Brunelleschi voor het gebruik van perspectief. En zo wordt in Europa de schilderkunst compleet. Europa was het enige continent ter wereld waar schaduwen in schilderijen werden aangebracht. In China, Japan of andere landen of wereld delen had men dit nog nooit gezien of ervan gehoord. Zo is er een verhaal over een Jezuïet die op reis ging naar China. Hij maakte daar een schilderij van een "heerser" en gebruikte schaduwen in zijn schilderij. Het commentaar wat hij kreeg na voltooiing van zijn schilderij was dat de "heerser" toch echt zeker wist dat de andere kant van zijn gezicht dezelfde kleur had en niets anders. Wonderlijk als mensen de werking van licht en schaduwen niet begrijpen. Het was echter niet alleen de Aziatische keizer die het niet begreep. Alle vooraanstaande en bekende schilders werkten op dat moment nog niet met schaduwen. Dat begon pas veel later met Carvaggio en Rembrandt.

Schilders als Vermeer en Frans Hals maakten zelden of nooit tekeningen. Ze begonnen direct met schilderen. Foto camera's hadden ze nog niet tot hun beschikking. Blijft de vraag open hoe bouwden ze hun schilderijen dan op? Hoe kwamen ze erbij om schaduwen zo te gebruiken zoals ze het gebruikt hebben? Er is niet echt een antwoord op. Men heeft het denk ik aanvaard als een nog meer natuur getrouwe manier van werken. Zonder schaduwen is een schilderij minder realistisch dan met. Dus moest er voortaan met schaduwen geschilderd worden. Iedere cursist van mij weet wat ik doceer en weet dus ook dat ik het hier helemaal mee eens ben. Met gebruik van licht zijn er altijd schaduwen. Die twee horen onlosmakelijk bij elkaar.

Ik sla voor het gemak enkele enkele eeuwen over waarin de schilders lekker door schilderden. Eeuwen die prachtige schilderijen hebben opgeleverd. Prachtige portretten, landschappen en stillevens die bij het bekijken nu nog steeds diepe indruk kunnen maken. Eeuwenlang hebben schilders hun best gedaan om zo mooi mogelijk iets vast te leggen. Nu enkele eeuwen later staat " de afbeelding" die ooit begonnen is in de kerk als een vorm van social media ter discussie en onder druk. Massa media wordt voor van alles gebruikt. Goede en kwade zaken.

Hitler, Mao en Stalin en nog vele andere hebben afbeeldingen, radio en films gebruikt om het volk achter zich te krijgen en te houden. Goebbels maakte films voor Hitler omdat hij wist dat film beter een boodschap kon overbrengen dan radio. En zo bleef massa media zicht door ontwikkelen.Resultaat: grote oorlogen en vele miljoenen doden. Met dank aan massa media. Films en foto's werden veelvuldig gebruikt om een beeld te creëren. Een droom, een visie of ingezet tegen denkbeeldige tegenstanders. Ook iemand als Geert Wilders maakt veelvuldig gebruik hiervan. Wilders maakte de film Fitna, een niet zo'n fraai voorbeeld van massa media. En de Nederlandse regering? Die had geen idee hoe hiermee om te gaan. En maakten de ene flater na de andere. Want hoe ga je als regering om met massa media? Behalve dan de postbus 51 filmpjes.

Is er niets leukers te bedenken? Ja, denk aan Charlie Chaplin. Daar word je tenminste vrolijk van. Wel typisch dat Charlie Chaplin bekend werd in een tijd dat zowat de hele wereld zwaar in economische problemen zat. De wereld had behoefte aan makkelijk vertier en vermaak ter afleiding van de werkelijke problemen. Even met de gedachten vluchten uit het alledaags en zware bestaan. Charlie Chaplin was echter hoe onschuldig ook, wederom een beeld wat werd neergezet met gebruik van massa media.

Samen gevat, het is de techniek die zich ontwikkelde en ingezet werd in massa media. Van platte schilderijen tot aan schilderijen met perspectief. Vervolgens schilderijen met schaduwen naar film en radio, naar social media. En social media bestaat eigenlijk al sinds de geboorte van Christus. En nu is er ook nog Photoshop.

De werkelijkheid kan nog meer worden aangepast door gebruik van Photoshop. Alles kan veranderd worden en aangepast. Gevaarlijker dan Hitler en Wilders bij elkaar? Nee juist niet. Omdat er tegenwoordig zoveel mogelijk is is het gevaar van dictators die social media op hun eigen manier gebruikten redelijk uit de lucht. Kijk naar de recentelijke ontwikkelingen in de noordelijke Afrikaanse landen. Hoeveel opstanden zijn begonnen door gebruik van social media? Velen. En heersers, presidenten, dictators en hoe ik ze ook mag benoemen zijn niet meer in staat om het volk te beheersen door middel van social media. Dat is mooi. Niemand is meer in staat om echt de boel te beheersen. Iedereen kan vrij zijn mening verkondigen en het de wereld laten weten. Als de wereld op jouw mening zit te wachten... Ik doe het ook middels deze blog.

Niemand lijkt meer in staat om de media te controleren en te beheersen. Het gevaar dat op de loer ligt heet anarchie en chaos. Dit kan een probleem gaan worden. Tijd voor een Nieuwe wereld orde? Geen idee, ik ben maar een redelijk eenvoudige fotoleraar, maar wel één die heel goed kan kijken. En dit is wat ik zie, heb gezien en misschien wel dingen zie die gaan gebeuren.

Met het gebruik van I-phones, Androids, kleine compact video camera's veranderd de wereld nog sneller. Beelden zijn makkelijker te maken dan ooit en hebben een absolute veranderende invloed op de wereld. Zie het laatste voorbeeld hieronder.

Iedereen weet wat er gebeurd is op een voetbalveld ergens in Almere. De bovenstaande foto is snel te maken. Wat bezielt je trouwens om de foto te maken en niet te hulp te schieten? Voor geen enkele rechtbank is deze foto bewijs van de daad. Help liever denk ik dan. En de Telegraaf doet het nog netjes. Keurige tekst, geen opruiende, want er wordt met geen woord wordt gerept over de nationaliteit van de daders. Die weten we inmiddels wel. En ja, er is zeer zeker een probleem met de jongens uit dat land, maar pas toch op met beeldvorming. De foto hierboven van het incident is waar en niet getruct, maar niet iedere jongen van Marokkaanse komaf schopt grensrechters dood! Echt niet. En als ik de media volg... dan lijkt het van wel.

Social media, massa media, het is zo gevaarlijk!

Blijf je eigen mening vormen. Is veel beter en gezonder.