Ik pak gewoon degenen eruit waarvan ik denk dat je er wat van kunt leren. Goed of slecht. Ik geef mijn blik en visie op de fotograaf. Ik zeg niet dat ik gelijk heb, je hoeft het er ook niet mee eens te zijn wat ik schrijf. Alsof dat belangrijk is, maar door mijn ervaring kan ik wel aardig zien wat, hoe, waar en waarom. Dus ik ga proberen de fotografie van de “ Meesters” uit te leggen. Ook handig voor de studenten van diverse fotografie opleidingen. Ze moeten vaak een fotograaf nadoen en tot de essentie van hun werk zien te komen. Scheelt je een hoop uitzoek werk. Het is als een soort uittreksel van een boek, maar nu van een fotograaf.

Daarnaast was er ook een vraag van een cursist die de komende zomer graag het werk van VanFleteren zou willen namaken tijdens een Meester klas cursus.. Hier komt je uitgebreide antwoord Andre. Je was enigszins ontgoocheld na mijn mail. Nu het gehele antwoord. Het zal meer een cursus Photoshoppen worden dan fotograferen.

Persoonlijk mag ik graag naar het werk van Stefan vanFleteren mag kijken. Het is mooi, het is integer en de Belgische fotograaf weet goed de mens centraal te zetten. Het zijn veelal verstilde portretten. En vaak wordt de geportretteerde keihard neer gezet. Iedere rimpel en onvolkomenheid wordt genadeloos weer gegeven door Vanfleteren. Ik persoonlijk zou dat niet zo doen. Voor mij is een portret maken iemands schoonste kant laten zien. Voor Vanfleteren is dat anders.

Dat Stefan vanFleteren een echte portretfotograaf is bewijst hij door het volgende. Al zijn modellen zijn vaak bezig met een handeling. De een is koffie aan het drinken, de ander gaat koffie drinken, een andere man rookt een sigaartje en ga zo maar door. Niet alle portretten laten een handeling zien, maar wel heel erg veel. Dit bewijst onder andere dat Stefan weet wat hij aan het doen is. Als je model niet echt lekker zit te poseren of überhaupt niet kan poseren dan besluit je op een gegeven moment je model een handeling te laten verrichten. Het doel ervan is om je model minder te laten poseren en meer zich zelf te kunnen laten zijn. Door de handeling van bijvoorbeeld koffie drinken zou de foto makkelijker gemaakt moeten kunnen worden. Iedereen weet hoe hij/zij koffie moet drinken. Dus dat gaat vanzelf. Daar hoef je niet voor te poseren. En dat zijn de kleine trucjes van een portret fotograaf.

Veel bekende fotografen zijn vooral bekend omdat ze “groot” zijn geworden met het portretteren van bekende mensen. Dat scoort namelijk een stuk makkelijker. Bekende mensen doen het altijd goed en hebben vaak ook mooie of markante hoofden. Je scoort met bekende mensen gewoon een stuk makkelijker. Stefan heeft ook veel bekende mensen gefotografeerd. Maar niet alleen bekende mensen. En dat vind ik wel een pluspunt.

Kijk ook eens naar zijn werk over de sociale armoede in Belgie. Of de fotoserie gemaakt in Afghanistan of Colombia, Kosovo of andere plekken waar er veel sociale misstanden zijn. En dat maakt Stefan Vanfleteren toch een stuk beter dan vele andere beroemde fotografen. Er is duidelijk een tweedeling in zijn werk.

Ik ken hem niet persoonlijk, maar ik hou het er toch op dat hij met bekende mensen portretteren zijn brood verdiend en met sociale fotografie zijn passie uitoefent. Hij wil dingen die er gebeuren in de wereld laten zien. En daar heb je nu eenmaal een beetje financieel vrijheid voor nodig. Dus ik snap het prima. Kortom, ik vind zijn werk van grote klasse en vaak erg mooi.

Terug komende op de vraag van de cursist is mijn antwoord naar hem echter wel een beetje ontnuchterend. Als je goed naar het fotowerk van Stefan kijkt valt het wel mee wat hij doet. Het is basic en simpel. Daar hou ik van en daar is ook niets mis mee. Veel van zijn foto’s zijn hele normale belichtingen en achteraf zijn vooral de hoeken van de foto’s donkerder gemaakt. En dat is jammer want het is zo’n typerend portretfotografen trucje wat teveel wordt toegepast.Het lijkt wel of iedereen naar iedereen kijkt en allemaal elkaar nadoen. Oh hij doet het, dan doe ik het ook. En zo lopen we als schapen achter elkaar aan. Ik word er persoonlijk erg kriegelig van. Portretfotografen maken van zichzelf eenheidsworsten. Vignettering aanbrengen in de nabewerking is niets minder dan de aandacht voor je onderwerp beter proberen te begeleiden naar het midden. Doe je dit niet dan wordt je onderwerp niet duidelijk genoeg. Met andere woorden kan ik dus ook zeggen, de basis foto was niet interessant genoeg of is niet goed genoeg gemaakt. Kwestie van smaak, maar het is een standpunt wat ik heel lang kan verdedigen. Als je foto interessant genoeg is, sterk genoeg, heb je helemaal geen behoefte om vignettering aan te brengen.

Het gekke is dat niemand weet te vertellen waarmee Stefan Vanfleteren zijn foto’s maakt. Is het digitaal of is het nog met film? Ik heb gezocht en gegoogeld, maar nergens heb ik een antwoord op mijn vraag kunnen vinden. Er zijn wel mensen die iets vermoedend of denken te weten, maar niemand die het zeker weet. Dus ik benader zijn foto’s als een mix tussen film en digitaal in. In de doka kun je dezelfde dingen als met Photoshop doen en vice versa.

Door de hoeken in zijn foto’s donkerder te maken(in Photoshop) legt Vanfleteren automatisch meer de aandacht op het model. Het is een manier, maar er zijn er meerdere om dit te bereiken. Je kan namelijk ook een heel slecht objectief kopen, of beter met je kunstlicht werken. En volgens mij werkt Vanfleteren voornamelijk met bestaand daglicht. Dus de optie van kunstlicht is uitgesloten.

Haal je denkbeeldig de donkere hoeken weg uit zijn foto’s dan zie je ineens de kale opname. En daar is eigenlijk niets bijzonders aan te zien. Bovenstaande foto is standaard fotografie eerste jaar MTS fotografie, een nu niet meer bestaande opleiding. Er blijft niet veel meer over dan een vlakke foto waar weinig sfeer inzit. Dat moet er nog in aangebracht worden. Je kunt dit goed zien in foto’s waar een egale achtergrond is. Behang aan de muur wat ineens zwart of donker wordt. Dat kan niet en komt dus uit de nabewerking. Photoshop of uit de doka het is om het even. Beiden kunnen. Maar wat mij opvalt is dat het in geen enkele foto niet toegepast is. Het is dus een belangrijk onderdeel van zijn stijl. Of dit nu fotografisch is of door middel van nabewerking. Dat is niet zo belangrijk. Het is er…

Maar het lijkt te werken, er is ten slotte niet voor niets een cursist van mij die dat graag ook wil leren. Dus hij vindt het mooi. Dat wordt dus een cursus Photo shoppen, min of meer of een heel slecht objectief kopen waarbij je ladingen vignettering gratis cadeau krijgt. .

Het tweede kenmerkende van zijn werk is de hardheid van de foto’s. Hoge contrasten en gebruik maken van zwarten die dichtlopen. Daarnaast fotografeert hij met hoge scherpte.

Volgende tip is: koop een Nikon en een 135 mm DC objectief. DC staat voor defocus. Het ontfocussen (onscherper maken) van de afbeelding. Wat betekent dit? Dat je met een tweede ring die op het objectief zit je achtergrond scherper of onscherper kunt maken. Dit is naast je normale diafragma instelling. Dus met je gewone diafragma kiest Stefan bijvoorbeeld voor F/2. Hij kiest dus voor een minimale scherptediepte. En die maakt hij nog minder door vervolgens aan de defocus ring te draaien. Waardoor de onscherpte in zijn geval nog onscherper wordt. Dit effect kun je met geen enkel ander objectief bereiken.

Wat mij wel opvalt is dat er meer mensen zijn die “klagen” over de manipulatie van zijn foto’s. Bij enkele recente exposities zijn de foto’s zo groot geprint dat de beeldmanipulaties duidelijk zichtbaar worden. Ik heb ze niet gezien dus ga ik niet oordelen.

Met dank aan mijn cursist Andre ben ik nog eens heel goed gaan kijken naar al het werk van Vanfleteren. Mooi, soms erg mooi, maar niet zo puur als de afgebeelde mensen.