Ik heb er zelf recentelijk last van gehad met mijn Nikon D7000 en de al 14 jaar oude 70-200mm F/2.8 objectief. Niet echt een kritische combinatie. Er zijn nog scherpere camera's en objectieven te verkrijgen. Zoals een Nikon D800 met een VR 2 objectief 70-200mm F/2.8. Daar luistert het nog veel nauwer. Voor mijzelf zat ik eigenlijk als eerste te denken aan dat het misschien wel mogelijk zou zijn dat mijn objectief die al wat ouder is gewoon oud en versleten is, maar dat kan helemaal niet. Glas slijt niet. Hoogstens de interne mechanica voor de bewegende delen. Alles klinkt echter goed ( als ik ernaar luister) en er is geen reden om aan te nemen dat er intern iets verschoven is waardoor de scherpstelling anders zou zijn komen te liggen. Ik kon en kan dus niet 1-2-3 verklaren waarom ik er eerst geen last van had en later opeens wel. Het blijft gissen.

Maar na diverse testjes te hebben gedaan wist ik het echt zeker. De scherpstelling lag gewoon niet exact op het punt waarop ik wel degelijk had scherp gesteld. In eerste instantie ga je nog aan jezelf twijfelen. Dat je misschien bewogen hebt of niet goed op precies dat ene punt hebt scherp gesteld. Nog beter concentreren met de volgend test was het gevolg, maar de scherpte lag wederom niet op het punt waar ik het wenste. Dus dan moet je probleem grondig te lijf gaan. Het kan met diverse camera's en merken.
Hoe gaat dit in zijn werk? ( kan alleen met de duurdere modellen van NIkon, Canon, Sony en Pentax en sorry als ik een merk vergeet).

Uiteraard plaats je de camera eerst op een statief. Nauwkeurig werken en scherp stellen is nu essentieel. In dit geval en dat kun je zien op bovenstaande foto heb ik een meetlat gebruikt. In de handel zijn er speciale sets te koop om dit back and front focus te kunnen meten, maar met een simpele meetlat gaat dit net zo goed en nauwkeurig. Het gaat immers in eerste instantie om het constateren van het probleem. Het oplossen is deel 2. Eerst wil je weten of je inderdaad een probleem hebt met scherp stellen en zo ja, welke is het dan. De oplossing om dit te kunnen meten kan goedkoop zijn. Kwestie van weten wat je aan het doen bent. Gewoon met een meetlat of een lineaal.

Ik heb expres niet met een hoog diafragma dit uitgeprobeerd. Mijn gedachte was dat als ik een te hoog diafragma gebruik ik dan misschien niet eens in staat ben om het probleem te constateren. Omdat dan misschien toch veel meer scherp wordt door middel van het hogere gekozen diafragma. Dat is niet de bedoeling. Ik heb ook niet het laagste beschikbare diafragma gebruikt omdat dat weer een beetje als de kat op het spek binden is. Nee, ik heb gekozen voor net iets boven de minimale F/2,8 en ben op F/3.5 gaan testen. Ook dan laat het 70-200mm Nikon objectief een iets hogere scherpte zien waardoor je nog beter het probleem kunt bestuderen en eventueel beoordelen.

Ik heb scherp gesteld exact op het 60 cm punt van de meetlat. En als je goed kijkt zie je dat de echte scherpte achter de 60 cm ligt. En zeker niet op de 60 cm. 61 cm is scherper dan 60 cm. Wat betekent dit? Dat ik een back focus probleem heb met mijn Nikon D7000 in combinatie met de 70-200 mm lens. Dat is nu wel zeker. Ik was er immers al een tijdje mee bezig, maar na deze test wist ik het echt zeker. Ook had ik al het vermoeden dat het een back focus probleem had omdat met andere foto's in vele omstandigheden het net altijd leek of de scherpte iets naar achteren was verschoven in de foto. Nu na deze test was er geen enkele twijfel meer. Ik kan een aantal voorbeelden laten zien van wat je dan ziet. Maar als je geïnteresseerd bent in deze oplossing heb je waarschijnlijk al geconstateerd dat jij dit probleem hebt en dan weet je wel hoe het eruit ziet. Ik concentreer me meer op het oplossen van het front of back focus probleem.

Bij Nikon ga je vervolgens het menu in en het menu met de sleutel vind je als je wat naar beneden gaat de mogelijkheid om AF fine te tunen. Die moet je hebben. Je camera herkent en weet welk objectief er aangesloten is en zal dit direct al in het display laten zien. De begin waarde moet altijd 0 zijn. Staat die niet op 0 dien je de gehele test opnieuw te gaan doen. Want dan stond deze instelling als standaard niet goed. Dan weet je niet of de scherp stelling nu wel of niet goed in de foto lag.

Door de foto met de meetlat weet ik dat mijn scherpte achter het punt van scherpstellen is komen te liggen. Door een fout in het objectief of in de camera en misschien wel door allebei. In ieder geval heeft dit probleem back focus. Back omdat de scherpte achter het punt van scherp stellen is komen te liggen. Dat los je dus op door de scherpte naar voren te halen. Niet naar de + kant maar naar de - kant. Naar je toe als het ware. De scherpte moet meer naar voren komen. En daarom moet de correctie voor back focus aan de - zijde gezocht worden. Omgekeerd, heb je een probleem met front focus dan moet je oplossing aan de + zijde zoeken, want dan moet de scherpstelling verder naar achteren komen te liggen.

Gek is dat ik er last van heb en sommige van mijn cursisten ook. En allemaal hebben we last van back focus problemen. Vreemd maar waar. Helaas en over het hoe en waarom kan ik niets verklaren of uitleggen. Het is iets wat mij opvalt. Logica kan ik er tot op heden nog niet in ontdekken. Kom ik daar wel nog een keer achter dan zal ik deze blog uiteraard verder aanvullen.


Na enige testjes en goed kijken op het scherm van de monitor kwam ik uit op een correctie van -10. En met goed kijken bedoel ik ook goed kijken. Het liefst gewoon op 100% vergroting je foto bekijken. Dan kun je het echt goed zien. Al hoewel af en toe even terugschakelen naar beeldvullend kijken op je monitor je ook helpt. Even heen en weer schakelen en ook naar het totaalplaatje kijken. De AF fine tuning van -10 lost mijn probleem van mijn D7000 in combinatie met mijn 70-200mm F/2.8 geheel op. Op onderstaande foto kun je zien dat de scherpstelling weer keurig netjes op 60 cm ligt en niet meer erachter. En 60cm was exact het punt van scherpstellen.

Het punt van scherp stellen ligt weer daar waar het moet liggen. Misschien zelfs wel iets teveel ervoor. Maar ik heb liever iets meer mijn scherpte naar voren dan naar achteren. Wellicht dat ik dit nog ga aanpassen in de nabije toekomst, maar voorlopig ben ik hier tevreden mee. Zoals ik het nu zie heb ik geen problemen meer met scherp stellen of een verschuiving van mijn scherpte. De scherpte ligt weer waar ik hem wil hebben. Daar waar het scherp MOET zijn. En zoals gezegd misschien heb ik de scherp stelling wel iets te ver naar voren geschoven, maar liever dat dan te ver naar achteren. Want dan heb je scherpte die verloren gaat en je moeilijk kunt zien doordat wat scherp had moeten zijn niet scherp is. En je daardoor dus te ver naar achteren op je onderwerp de echte scherpte moet gaan zoeken. En op het moment dat je naar de scherpte moet gaan zoeken is de foto eigenlijk al mislukt.

Bouw in eerste instantie na het oplossen van back and front focus problemen een paar kleine zekerheden in. Ga niet meteen na deze instelling verandering bij het maken van belangrijke fotografie gelijk alles op je minimale diafragma fotograferen van bijvoorbeeld
F/2.8. Gebruik je boeren slimheid en bouw iets meer marge in. Begin eens met F/4. als het zeker weten goed moet zijn. En als je dan een paar keer hebt geconstateerd dat alles naar wens is dan ga je ook weer eens lekker ouderwets met een minimaal diafragma werken. Dus dan weer wel met F/2.8.

En dan als laatste.... als alles wat hierboven beschreven staat niet werkt!? Dan moet je lens terug voor reparatie. Het is niet anders. Dan heeft de lens toch een keer een tikje gekregen waardoor een lens deel verschoven is. Of door een andere oorzaak. Maar ik vermoed dat dit niet vaak het geval zal zijn. Naarmate de resoluties hoger worden van de camera's gaat alles steeds nauwkeuriger luisteren. De kleinste afwijking kan grote gevolgen hebben.

En ik sluit zeker niet uit dat er ook een aantal gebruikersfouten voorkomen. Mensen overschatten soms hun scherptediepte. Stel je hebt net een 85 mm portretlens gekocht F/1.4 en je maakt op een relatief kleine afstand van slechts 2 meter een portret dan kan het echt wel zo zijn dat je slechts een scherptediepte hebt van enkele centimeters. Dus dan moet je niet raar opkijken als bijvoorbeeld het puntje van de neus bij het maken van een portret niet scherp is. Dan moet je gewoon een hoger diafragma gaan gebruiken. Van een aantal mensen die ik ken en ook dit back focus probleem hebben, weet ik dat dat ze donders goed weten wat ze aan het doen zijn. Dus dit zal niet het geval zijn, maar het is wel een punt wat je toch ook even in gedachten moet houden. Het is ook altijd mogelijk dat je het zelf een keer fout doet en een te laag diafragma gebruikt.

Niets is onmogelijk. Je objectief kan niet goed zijn, je camera kan niet goed zijn, maar je kunt ook zelf iets verkeerd doen.