Concept denken
22/10/11 13:41 Filed in: Opleiding
Wat is concept denken? Ik hoor het steeds vaker, te pas en te onpas, maar wat is het nu eigenlijk?
Vrienden van mij willen dat hun zoon naar een bepaalde opleiding gaat om daar te leren denken in concepten. Daar hoorde ik voor het eerst over concept denken. En daarna nog vele keren in een andere vormen op andere plaatsen
De laatste keer dat ik het hoorde was van een cursiste. Ze had zojuist een 4 jarige opleiding met succes afgesloten aan een academie voor kunst en vormgeving ergens ten zuiden van de rivieren. Zij kan nu perfect in concepten denken, maar wilde graag na 4 jaar opleiding nu echt leren fotograferen. En zo kwam ze bij mij uit. Het zegt niets over haar capaciteiten, die heeft ze meer dan genoeg, maar het moet je wel eerst even geleerd worden. En dat was dus niet gebeurd. Dit gaf mij nog meer redenen om na te denken en uit te zoeken wat is concept denken?
Ik ben gaan zoeken naar de betekenis van concept denken. Ik kwam van alles tegen wat de uitleg is voor concept denken. Ik citeer er een paar.
Als je heel goed leest zie je wel een paar overeenkomsten, maar echt duidelijk wordt het mij nog niet. Wat ik beter snap is een voorbeeld wat ik ergens anders tegenkwam tijdens mijn speurtocht. Een voorbeeld over de commercials van Cora van Mora. Iedereen kent deze, en dit voorbeeld geeft goed weer wat concept denken is. Er moeten snacks verkocht worden, en alles wordt opgehangen aan Cora van Mora. Jarenlang hebben deze commercials onze beeldbuizen gevuld. Cora is denk ik bekender dan de firma Mora die de snacks maakt. Dit is een goed voorbeeld van een duurzaam concept. Niet omdat Cora bekender is dan Mora, maar wel omdat jarenlang Cora het boegbeeld was van Mora.
Verder lees ik dat ik out of the box moet denken. Wat is dat nu weer? Ik lees dat ieder mens in potentie creatief kan denken. Om dit te bereiken moet ik gaan mediteren. Maar douchen helpt ook! En anders als dat nog niet wil helpen als je nog steeds niet out of the box kunt denken dan ga je gewoon even joggen.
Anthony Robbins wordt ergens anders er ook bijgesleept met een citaat: Vragen zijn de antwoorden???
Okay, maar is mijn vraag dan nu beantwoord? Ik vraag me af wat concept denken is en daarmee heb ik het antwoord gevonden? Vreemd en rare man die Anthony Robbins. Een typische exponent van concept denkende mensen. Veel gepraat maar weinig antwoorden? Lekker hoor, bij iedere vraag het balletje terug kaatsen. Typisch voor concept denken?
Bij de landelijke vereniging van hoogbegaafde kinderen kom ik een aardig antwoord tegen. Het legt uit over het uitwerken van ontwerpen die bij hoogbegaafde kinderen in het hoofd ontstaan. Valkuil voor hoogbegaafde kinderen is vaak dat voor de uitwerking ervan vaak de praktische middelen ontbreken. Omdat ze zo geniaal zijn. Maar echt geniale mensen kunnen ideeën uitwerken, maken of doen. Luister naar Mozart, luister naar Prince of kijk naar Rembrandt. Je moet eerst iets beheersen anders kun je niet je ideeën omzetten in tastbare werkelijkheden. En je hoeft niet eens hoogbegaafd te zijn om iets te kunnen maken. Een stapje lager mag ook. Mits je maar beheerst waar je mee bezig bent.
En hierin zit mijn aversie tegen het de uitspraak die ik zo vaak hoor het laatste jaar: “ concept denken”. Wel iets bedenken maar het niet kunnen uitvoeren.
Of ik nu de PF (foto magazine) lees of de Fotograaf of andere bladen die veel papier en aandacht vrijmaken voor fotografische studenten. Iedere keer valt mij hetzelfde op. Hoe veel tekst de studenten nodig hebben om hun foto’s uit te leggen. Twee pagina’s tekst om drie of vier foto’s te verklaren. Als ik naar die foto’s kijk dan denk ik: “mijn god, als ik Janna of Mina mijn dochters van 5 jaar oud een compact camera geef dan schieten ze precies hetzelfde”.
Laatst kwam ik weer een foto tegen van een hoogbegaafd “talent”, die een lege rechtzaal had gefotografeerd. Er was door de student op geen enkele manier geprobeerd om er iets moois van te maken. Gewoon recht toe, recht aan gefotografeerd. Een foto van een lege rechtbankzaal, zoals gezegd ook nog eens lelijk gefotografeerd. En ik maar denken, wat zou die student hiermee willen zeggen? Ik heb het opgegeven. Ik kwam er niet uit. Toen ik het verhaal erbij las was ik nog steeds niets wijzer geworden.
Het probleem met de hedendaagse fotografische opleidingen is dat er niet meer wordt opgeleid tot vakman of je het ambacht van fotografie wordt geleerd. Leraren hebben geen zin meer om diafragma en sluitertijd uit te leggen. Daar moet je maar een boek voor kopen zeggen ze dan. Dat is lekker! Daar betaal je dan 3800 of 12.000 euro per jaar voor. Afhankelijk van welke opleiding men heeft gekozen.
Het is leuker voor de leraren om eindeloos over beelden te praten. Studenten worden aangemoedigd hun visie laten zien op de maatschappij. Mooi of verantwoord hoeft het niet te zijn. Niet mooi en verantwoord fotograferen lukt aardig. Zelden of nooit zie ik mooie foto’s van studenten van fotografie opleidingen. Wel pagina’s met tekst die de foto moeten verklaren. Dat kan toch niet de bedoeling zijn? Ik moet toch zo de foto kunnen begrijpen als ik ernaar kijk? Of gewoon mooi vinden? Waar is anders dat conceptmatig denken goed voor? Ik zou dan toch op zijn minst de foto moeten kunnen begrijpen na mijn eerste blik op de foto. Het enige wat ik echter kan denken is :” jemig wat een ontiegelijk slechte foto”.
Laatst zag ik nog zo’n foto. Een student had een in het begin van de avond een kinder speelplaats gefotografeerd. Hij had ook nog geflitst. Maar wel zo gruwelijk lelijk en slecht. Compositie klopte niet. Belichting was niet goed, de flitser stond op de verkeerde plek. Een totaal niets zeggende foto. En daar slaag je dan mee tijdens je eind examen! En wat de man ermee wilde zeggen? Geen idee, ook niet na het lezen van de verklarende interview tekst. Het was het talent van de school!
Door dit alles komen er best wel wat studenten van opleidingen in Nederland en België alsnog bij mij een cursus volgen. Want na of ergens tijdens hun opleiding komen ze er achter dat ze toch echt willen leren fotograferen. Freubelen is leuk, maar het lijdt tot niets. Het maakt mijn cursus niet beter of zaligmakend. Het zegt echter wel alles over het opleiding niveau waar zonder uitzondering toch hele behoorlijke bedragen voor betaald dienen te worden. Ben ik nou zo goed of zijn de opleidingen in Nederland zo slecht? Nou ik hou het op het laatste.
Als je als leraar niet in staat bent om iemand anders een vak te leren dan verval je in geneuzel over visie en concept denken. De leraren hebben zelf namelijk geen idee hoe het moet. Ze weten niet wat mooi licht is, ze hebben zelf nooit een fatsoenlijke belichting leren maken en ga zo maar door. De meeste leraren ( ik mag niet generaliseren ban mijzelf) beheersen het vak niet en hebben het daarom alleen nog maar over concept denken. Omdat er geen visie en kennis is. Daarmee kun je namelijk alle kanten op, zonder dat het ooit tastbaar hoeft te worden. Lekker makkelijk en het wordt vanzelf wel een keer 5 uur ‘s middags en dan mag je weer naar huis als leraar.
En zo heeft Nederland heel veel academisch geschoolde mensen die in concepten kunnen denken, maar niets kunnen uitvoeren.
Mijn concept denken is: leer echt fotograferen! Beheers de techniek, maak mooie foto’s en weet wat je aan het doen bent. Dan hoef je niet zo lang te leuteren over wat je wilt zeggen met een foto. Dan hoef je niet langer een slecht gefotografeerde drol op een saté prikker te fotograferen en uit te leggen dat het je innerlijke gevoelens zijn of de toestand van de wereld. Wat de leraar vervolgens helemaal geweldig en geniaal vindt. En de student vervolgens beloond met een 10! Leer dan eerst hoe je een drol mooi kunt fotograferen. Maar ja, als het concept maar goed is…
P.S: Eén van de studenten, hier op cursus vertelde me ooit dat hij er maandag ochtend achter kwam dat hij die dag examen moest doen, maar één opdracht was vergeten te maken. Niet slim. Om toch maar iets op tafel te hebben liggen pakt hij een speelgoed autootje uit de mand van zijn kind en gooide dit een plantenperk. Hij maakte één belichting, want meer tijd was er niet. Hij moest de foto ook nog printen en helemaal naar school reizen met het openbaar vervoer.
Aangekomen op school vertelde hij een verhaal over zijn moeilijke jeugd (die hij helemaal niet had gehad) en dat deze foto van een speelgoed autootje in een bloemenperk representatief voor zijn gevoelige jeugd was. De leraar die moest examineren hield het niet langer droog. Hij sloeg een arm om de leerling heen en begon te huilen. Zo herkenbaar was het voor hem en wat goed dat de leerling zo zijn emoties kon uiten door middel van een foto. Het was zo herkenbaar voor de leraar. De leerling ( inmiddels een cursist bij mij) vond alles best. Hij kreeg een dikke vette 9. Dat is geen concept denken, dat is gewoon je hachje redden op het laatste moment.
De laatste keer dat ik het hoorde was van een cursiste. Ze had zojuist een 4 jarige opleiding met succes afgesloten aan een academie voor kunst en vormgeving ergens ten zuiden van de rivieren. Zij kan nu perfect in concepten denken, maar wilde graag na 4 jaar opleiding nu echt leren fotograferen. En zo kwam ze bij mij uit. Het zegt niets over haar capaciteiten, die heeft ze meer dan genoeg, maar het moet je wel eerst even geleerd worden. En dat was dus niet gebeurd. Dit gaf mij nog meer redenen om na te denken en uit te zoeken wat is concept denken?
Ik ben gaan zoeken naar de betekenis van concept denken. Ik kwam van alles tegen wat de uitleg is voor concept denken. Ik citeer er een paar.
- Een concept is een uitgangspunt voor vormgeving
- Elke ontwerp discipline ontwerpt concepten met een persoonlijke kwaliteit vanuit een gedachte
- Het concept is de moedervrucht waar al het andere vruchtbare uit voorkomt.
- Het is het formuleren van een idee waaraan je je consequent moet houden.
- Het is belangrijk voor studenten aan een opleiding waar creatief denken een vereiste is.
Als je heel goed leest zie je wel een paar overeenkomsten, maar echt duidelijk wordt het mij nog niet. Wat ik beter snap is een voorbeeld wat ik ergens anders tegenkwam tijdens mijn speurtocht. Een voorbeeld over de commercials van Cora van Mora. Iedereen kent deze, en dit voorbeeld geeft goed weer wat concept denken is. Er moeten snacks verkocht worden, en alles wordt opgehangen aan Cora van Mora. Jarenlang hebben deze commercials onze beeldbuizen gevuld. Cora is denk ik bekender dan de firma Mora die de snacks maakt. Dit is een goed voorbeeld van een duurzaam concept. Niet omdat Cora bekender is dan Mora, maar wel omdat jarenlang Cora het boegbeeld was van Mora.
Verder lees ik dat ik out of the box moet denken. Wat is dat nu weer? Ik lees dat ieder mens in potentie creatief kan denken. Om dit te bereiken moet ik gaan mediteren. Maar douchen helpt ook! En anders als dat nog niet wil helpen als je nog steeds niet out of the box kunt denken dan ga je gewoon even joggen.
Anthony Robbins wordt ergens anders er ook bijgesleept met een citaat: Vragen zijn de antwoorden???
Okay, maar is mijn vraag dan nu beantwoord? Ik vraag me af wat concept denken is en daarmee heb ik het antwoord gevonden? Vreemd en rare man die Anthony Robbins. Een typische exponent van concept denkende mensen. Veel gepraat maar weinig antwoorden? Lekker hoor, bij iedere vraag het balletje terug kaatsen. Typisch voor concept denken?
Bij de landelijke vereniging van hoogbegaafde kinderen kom ik een aardig antwoord tegen. Het legt uit over het uitwerken van ontwerpen die bij hoogbegaafde kinderen in het hoofd ontstaan. Valkuil voor hoogbegaafde kinderen is vaak dat voor de uitwerking ervan vaak de praktische middelen ontbreken. Omdat ze zo geniaal zijn. Maar echt geniale mensen kunnen ideeën uitwerken, maken of doen. Luister naar Mozart, luister naar Prince of kijk naar Rembrandt. Je moet eerst iets beheersen anders kun je niet je ideeën omzetten in tastbare werkelijkheden. En je hoeft niet eens hoogbegaafd te zijn om iets te kunnen maken. Een stapje lager mag ook. Mits je maar beheerst waar je mee bezig bent.
En hierin zit mijn aversie tegen het de uitspraak die ik zo vaak hoor het laatste jaar: “ concept denken”. Wel iets bedenken maar het niet kunnen uitvoeren.
Of ik nu de PF (foto magazine) lees of de Fotograaf of andere bladen die veel papier en aandacht vrijmaken voor fotografische studenten. Iedere keer valt mij hetzelfde op. Hoe veel tekst de studenten nodig hebben om hun foto’s uit te leggen. Twee pagina’s tekst om drie of vier foto’s te verklaren. Als ik naar die foto’s kijk dan denk ik: “mijn god, als ik Janna of Mina mijn dochters van 5 jaar oud een compact camera geef dan schieten ze precies hetzelfde”.
Laatst kwam ik weer een foto tegen van een hoogbegaafd “talent”, die een lege rechtzaal had gefotografeerd. Er was door de student op geen enkele manier geprobeerd om er iets moois van te maken. Gewoon recht toe, recht aan gefotografeerd. Een foto van een lege rechtbankzaal, zoals gezegd ook nog eens lelijk gefotografeerd. En ik maar denken, wat zou die student hiermee willen zeggen? Ik heb het opgegeven. Ik kwam er niet uit. Toen ik het verhaal erbij las was ik nog steeds niets wijzer geworden.
Het probleem met de hedendaagse fotografische opleidingen is dat er niet meer wordt opgeleid tot vakman of je het ambacht van fotografie wordt geleerd. Leraren hebben geen zin meer om diafragma en sluitertijd uit te leggen. Daar moet je maar een boek voor kopen zeggen ze dan. Dat is lekker! Daar betaal je dan 3800 of 12.000 euro per jaar voor. Afhankelijk van welke opleiding men heeft gekozen.
Het is leuker voor de leraren om eindeloos over beelden te praten. Studenten worden aangemoedigd hun visie laten zien op de maatschappij. Mooi of verantwoord hoeft het niet te zijn. Niet mooi en verantwoord fotograferen lukt aardig. Zelden of nooit zie ik mooie foto’s van studenten van fotografie opleidingen. Wel pagina’s met tekst die de foto moeten verklaren. Dat kan toch niet de bedoeling zijn? Ik moet toch zo de foto kunnen begrijpen als ik ernaar kijk? Of gewoon mooi vinden? Waar is anders dat conceptmatig denken goed voor? Ik zou dan toch op zijn minst de foto moeten kunnen begrijpen na mijn eerste blik op de foto. Het enige wat ik echter kan denken is :” jemig wat een ontiegelijk slechte foto”.
Laatst zag ik nog zo’n foto. Een student had een in het begin van de avond een kinder speelplaats gefotografeerd. Hij had ook nog geflitst. Maar wel zo gruwelijk lelijk en slecht. Compositie klopte niet. Belichting was niet goed, de flitser stond op de verkeerde plek. Een totaal niets zeggende foto. En daar slaag je dan mee tijdens je eind examen! En wat de man ermee wilde zeggen? Geen idee, ook niet na het lezen van de verklarende interview tekst. Het was het talent van de school!
Door dit alles komen er best wel wat studenten van opleidingen in Nederland en België alsnog bij mij een cursus volgen. Want na of ergens tijdens hun opleiding komen ze er achter dat ze toch echt willen leren fotograferen. Freubelen is leuk, maar het lijdt tot niets. Het maakt mijn cursus niet beter of zaligmakend. Het zegt echter wel alles over het opleiding niveau waar zonder uitzondering toch hele behoorlijke bedragen voor betaald dienen te worden. Ben ik nou zo goed of zijn de opleidingen in Nederland zo slecht? Nou ik hou het op het laatste.
Als je als leraar niet in staat bent om iemand anders een vak te leren dan verval je in geneuzel over visie en concept denken. De leraren hebben zelf namelijk geen idee hoe het moet. Ze weten niet wat mooi licht is, ze hebben zelf nooit een fatsoenlijke belichting leren maken en ga zo maar door. De meeste leraren ( ik mag niet generaliseren ban mijzelf) beheersen het vak niet en hebben het daarom alleen nog maar over concept denken. Omdat er geen visie en kennis is. Daarmee kun je namelijk alle kanten op, zonder dat het ooit tastbaar hoeft te worden. Lekker makkelijk en het wordt vanzelf wel een keer 5 uur ‘s middags en dan mag je weer naar huis als leraar.
En zo heeft Nederland heel veel academisch geschoolde mensen die in concepten kunnen denken, maar niets kunnen uitvoeren.
Mijn concept denken is: leer echt fotograferen! Beheers de techniek, maak mooie foto’s en weet wat je aan het doen bent. Dan hoef je niet zo lang te leuteren over wat je wilt zeggen met een foto. Dan hoef je niet langer een slecht gefotografeerde drol op een saté prikker te fotograferen en uit te leggen dat het je innerlijke gevoelens zijn of de toestand van de wereld. Wat de leraar vervolgens helemaal geweldig en geniaal vindt. En de student vervolgens beloond met een 10! Leer dan eerst hoe je een drol mooi kunt fotograferen. Maar ja, als het concept maar goed is…
P.S: Eén van de studenten, hier op cursus vertelde me ooit dat hij er maandag ochtend achter kwam dat hij die dag examen moest doen, maar één opdracht was vergeten te maken. Niet slim. Om toch maar iets op tafel te hebben liggen pakt hij een speelgoed autootje uit de mand van zijn kind en gooide dit een plantenperk. Hij maakte één belichting, want meer tijd was er niet. Hij moest de foto ook nog printen en helemaal naar school reizen met het openbaar vervoer.
Aangekomen op school vertelde hij een verhaal over zijn moeilijke jeugd (die hij helemaal niet had gehad) en dat deze foto van een speelgoed autootje in een bloemenperk representatief voor zijn gevoelige jeugd was. De leraar die moest examineren hield het niet langer droog. Hij sloeg een arm om de leerling heen en begon te huilen. Zo herkenbaar was het voor hem en wat goed dat de leerling zo zijn emoties kon uiten door middel van een foto. Het was zo herkenbaar voor de leraar. De leerling ( inmiddels een cursist bij mij) vond alles best. Hij kreeg een dikke vette 9. Dat is geen concept denken, dat is gewoon je hachje redden op het laatste moment.